SEKSUELE DIENSTVERLENING & AUTISME

Interview met Ruth Terinde, Gestalttherapeute, orthopedagoge en directeur van de Autismus Amublance in Ibbenbüren over mijn werk met één van haar clienten.

Hij was op het tijdstip van het interview 25 jaar oud en is een zgn. niet sprekende autist.

Wat was voor jou de aanleiding contact met mij als seksueel dienstverleenster op te nemen?

In mijn therapeutisch werk met René (naam veranderd) merkte ik dat hij ook seksuele behoeftes ontwikkelde. Hij eiste van mij dat ik hem ook intiem masseerde en hij probeerde mij aan mijn boezem en tussen mijn benen aan te raken.

Hier ligt voor mij in het kader van mijn werk in de „Autismus Ambulanz“

natuurlijk een grens.

Onafhankelijk van mijn werk met René was ik al langer bezig met het thema seksualiteit bij mensen met een beperking. Ik heb o.a. een werkgroep bezocht in Denemarken, waar het wettelijk vastgelegd is dat een professionele ondersteuner ervoor zorg draagt dat een mens met een beperking zijn seksualiteit kan (be)leven (passieve ondersteuning!). Het is een deel van zijn plicht.

Bij mij ontstond de wens om René een mogelijkheid te kunnen bieden.

Juridisch gezien is dat in Duitsland een probleem.

Hij heeft een zeer tolerante moeder die hem ondersteund heeft om deze ervaringen te kunnen opdoen. Ik zelf zag een duidelijke verband tussen zijn agressie en zijn verlangen naar lichamelijke intimiteit met vrouwen. Dat konden we ook merken als we in de stad onderweg waren. Uiteindelijk zijn we niet meer met hem naar de stad of andere openbare plekken gegaan. Als autist was hij niet in staat om een passende manier te vinden om een contact aan te knopen. Hij omarmde vrouwen van achteren. Hij wilde zo ook een bepaalde tederheid uitdrukken maar het is in onze samenleving natuurlijk niet geaccepteerd dat een man zomaar een vrouw aanraakt.

Ik ben ervan overtuigd dat zijn agressie direct met een niet tevredenstellend beleven kunnen van seksualiteit samenhangt. Hij was b.v. vaak zeer agressief direct nadat hij geprobeerd had te masturberen. Een autist heeft vaak helemaal geen idee/concept van zijn lichaam. Hij begrijpt niet wat er met hem gebeurt als hij b.v. merkt dat er een seksuele opwinding in zijn lichaam ontstaat en hij b.v. een erectie krijgt. Hij vraagt zich af: wat moet ik doen? Hoe gaat dat weer weg? (Ditzelfde geldt natuurlijk voor vrouwen, afgezien van de erectie). Ik geloof dat alle mensen die seksueel onbevredigd zijn een bepaalde agressie in zich dragen. Maar ze zijn (meestal) in staat om het te controleren. René heeft deze mogelijkheid niet en deze hulpeloosheid leidt tot (auto) agressie. Hij spreekt deels met gebaren en ik heb hem een gebaar geleerd voor masturberen. Maar daarmee is het probleem natuurlijk niet opgelost. Toen zagen we dat televisiebericht over jou en je werk en we hebben contact opgenomen. René had al na de eerste sessies, ook zonder dat jij zo heel direct contact met hem op kon nemen, het gevoel: die hebben begrepen wat ik nodig heb en die nemen mij serieus. Dat is geloof ik een van de belangrijkste dingen: het respect tegenover mensen met een beperking, dat ze ook het recht hebben hun seksualiteit te leven. En als deze mensen daaraan niet zelf kunnen vormgeven dan is het onze taak ze daarbij te ondersteunen.

Jij ziet dus het respect en het serieus nemen als een van de belangrijkste dingen. Wat denk jij wat René in de sessies met mij nodig heeft? Wat daarbij inhoudelijk voor hem belangrijk is?

Voor een autist zijn rituelen en vaste structuren van wezenlijk belang.

Dit contact hebben we ook in een ritueel verpakt. Hij heeft een beeldkaartensysteem op houtblokjes en er is ook een blokje voor „Nina“. Op die manier weet hij dat dat weer terugkomt en dat hij daarop kan rekenen. Hij heeft een duidelijke lichaamstaal om mij te zeggen dat hij dat weer wil. Hij probeert mij dan intiem aan te raken, dat is zijn manier mij dat mee te delen. Als ik hem dan zeg: „Wil je dat Nina weer komt?“ lacht hij zeer vergenoegd en kan ook weer ophouden deze intimiteit bij mij te zoeken. Voor hem is het goed te weten dat er iemand extra voor deze dingen naar hem toe komt. Dat iemand met hem samen naakt is is een volledig nieuwe ervaring voor hem geweest. Hij heeft deze lichamelijke intimiteit nodig.

Hij wil graag aangeraakt worden maar wil dat ook graag zelf onder controle hebben. Dat heeft hij bij jou ook zo ervaren. Daar kreeg hij niet het gevoel: daar is iemand die iets van mij wil en ik moet iets bepaalds doen. Dat is naar mijn mening iets wat veel mensen met autisme of met een andere beperking ervaren: dat anderen over ze bestemmen. Hij heeft het nodig te weten dat hij jouw hand vast kan houden en dat hij beslist waar die hand naar toe gaat. En dat hij in zijn eigen tempo dat contact aan kan gaan. Het is niet juist te denken dat autisten geen lichaamscontact willen hebben.

Ze weten alleen niet hoe ze het een vorm kunnen geven.

Wat is jouw gevoel dat er tot nu toe door die sessies bij hem gebeurd is?

Zie je een ontwikkeling?

Ik neem een duidelijke teruggang van agressie waar. Hij is veel minder agressief en al helemaal niet meer in een directe verbinding met zijn pogingen om te masturberen. Hij heeft voor zichzelf de mogelijkheid ontdekt in zijn kamer te gaan, de deur dicht te doen en een intieme ervaring met zichzelf te hebben. Hij is nu in staat zichzelf te bevredigen. Wat niet betekent dat hij daarmee tevreden is. Ik heb het gevoel dat hij ook de behoefte heeft om die ervaring met jou te maken. Bij sommige autisten denk ik dat het genoeg is, dat het afdoende is hen een masturbatietechniek bij te brengen. Dat je het dan daarmee kan afsluiten. Bij René heb ik het gevoel dat dat niet zo is. Hij is nu eenmaal een mens die op andere mensen ingesteld is. Voor wie het belangrijk is dat hij als man wordt gezien en serieus genomen, ook al heeft hij in andere opzichten aanzienlijke manko’s.

Bij medewerkers en inrichtingsleidingen kom ik vaak de angst tegen dat wanneer de clienten praktische seksualiteit  leren kennen dat ze dan niet meer in staat zijn te begrijpen dat ze dat nu niet iedere dag en met iedere vrouw kunnen hebben (het gaat jammergenoeg meestal om mannen). Hoe zie jij dat? Was je daar ook bang voor?

Ik was hier persoonlijk niet zo bang voor. Als je autisten zorgvuldig gadeslaat kun je zien dat ze de neiging hebben om bepaalde mensen met bepaalde activiteiten te verbinden en daaraan ook vast te houden. Voor dat het contact met jou tot stand kwam probeerde hij dit contact b.v. bij mij te zoeken. Ik kon hem geen alternatief aanbieden. Hij werd steeds agressiever. Sinds de sessies met jou plaatsvinden kon ik zijn toenaderingspogingen meer als een „taal“ zien, waarmee hij ook probeerde over te brengen wat hij nodig heeft. Ik kon hem dan zeggen dat ik hem dat nu niet kan geven maar dat Nina weer komt en dan lachte hij en was duidelijk zichtbaar tevreden.

In de sessies met mij die voor een deel ook lichaamswerk inhouden is hij nooit op het idee gekomen om zijn broek uit te trekken. Het is duidelijk voor hem dat dat in die sessies met jou thuishoort en dat dat iets bijzonders is en niet iets alledaags. Het zijn vaste rituelen die aan bepaalde personen verbonden zijn. Voor mij is het veel makkelijker geworden mijn grenzen duidelijk vast te zetten nu dat we een mogelijkheid hebben hem op dat gebied iets aan te bieden. Het idee we misschien seksualiteit wekken die er eigenlijk niet is, is naar mijn mening definitief niet juist.

Daarom vind ik het belangrijk dat professionele ondersteuners bereid zijn eerlijk over hun eigen grenzen te spreken.

Wat voor ervaringen heb je met de professionele ondersteuners van René?

Hoe is je contact met hun wat dit betreft?

Hier stoot ik op de reactie: „Het is echt goed dat je dat doet, we zijn daarin zeer geinteresseerd“. Maar ik merk ook dat ze er zich niet echt mee bezig hebben gehouden. Ik heb ook lang nodig gehad om op het punt te komen waar ik nu ben. Ik heb mezelf afgevraagd: wat zijn de behoeftes van mensen met een beperking? Wat is mijn plicht? Wat heb ik eigenlijk voor mensbeeld? Er heerst vaak zo´n houding van: als ze masturberen dan is dat OK, dat laten we toe als ze het maar in hun eigen kamer achter gesloten deuren doen.... Maar deze plicht echt serieus te nemen, echt aan te nemen, betekent ook te kijken: wat betekent seksualiteit voor deze persoon? Is het een moeilijk thema? Heeft hij of zij hulp nodig? Hoe kunnen wij die hulp geven? Doen we dat met beeldmateriaal?

Er zijn natuurlijk ook inrichtingen die niet bereid zijn een seksuele dienstverlener te engageren. Die niet daarmee om kunnen gaan.

Veel mensen met een zware verstandelijke beperking kunnen dat wat er met hun en hun lichaam gebeurt niet benoemen als seksualiteit.

Gisteren werd mij door een praktikante gevraagd of ik geloof dat mensen met een zo zware verstandelijke beperking überhaupt seksualiteit hebben. Ik heb haar geantwoord dat ik ervan overtuigd ben dat alle mensen onafhankelijk van wat voor een beperking ze hebben een waarneming en een beleving van seksualiteit hebben. Dat dat te kunnen beleven een bestanddeel is van een tevreden leven.

Ik ben als therapeut verplicht om daar op te letten en om daar voor te zorgen.

Maar omdat het in Duitsland zo´n taboe thema is, wordt het moeilijk. De angst zich strafbaar te maken is groot. Ik heb het nu niet over de mensen met een beperking die in staat zijn een relatie aan te gaan en met wie het mogelijk is over b.v. voorbehoedmiddelen te spreken. Ik heb het over die mensen die geen concept hebben van hun seksualiteit en van wat er met hun lichaam gebeurt.

We zijn er heel goed in om het waarnemen te bevorderen en als het gaat om allerlei storingen zijn we echt top. De geslachtsdelen hebben blijkbaar geen waarneming! Je vindt er ook niets over in de literatuur. Terwijl dat natuurlijk een hoogst-sensitief lichaamsdeel is. Het wordt genegeerd.

Ik denk dat als het hier ook zo zou zijn als in sommige andere landen, dat het bij de plicht van een medewerker hoort daar ook naar te kijken....

Ik heb het gevoel dat velen het hun klienten ook gunnen maar gewoon de moed niet hebben om dat thema aan te gaan. Er is uiteindelijk geen wettelijk voorgeschreven taak in Duitsland. Het is niet een deel van de opleiding. En juist ook daar zijn mensen met een beperking zo afhankelijk van ons.

Wat is voor jou belangrijk bij iemand die seksuele diensten verleent?

Welke eigenschappen moet deze mens hebben in jouw ogen?

Wat gaf je het gevoel mij dat  te kunnen toevertrouwen?

Was je niet bang dat ik „schade“ zou aanrichten?

Ik ben ervan overtuigd dat je principieel geen schade aan kan richten in het contact met mensen met een beperking op welk gebied dan ook, als je authentiek bent, een eigen persoonlijkheid ontwikkeld hebt en je volledig staat achter wat je doet. Er moet een bewustzijn van de eigen grenzen zijn en dat zie ik bij jou. Je straalt zekerheid uit. Autisten hebben het nodig dat ze voelen dat dat wat de ander aanbiedt ook echt gemeend is. Ze zijn echt en authentiek en je kan alleen met ze werken als je daar tegen kan.

Ik zie aan jou dat je voor jezelf besloten hebt „ik kan dat aanbieden“ en dat je dat ook steeds opnieuw onderzoekt bij jezelf. Ik geloof dat het belangrijk is jezelf goed te kennen en waar te nemen en ook eigen therapie-ervaring te hebben. Bij onze eerste telefoontjes, waarbij ik zelf nog behoorlijk gestottert heb, kwam je meteen zeer zeker op mij over. Zeker van wat je wilt en wat niet. Daarvan ben ik altijd onder de indruk om welk thema het ook gaat: als mensen zeker zijn van iets wat ze doen zonder star te worden. Dat was voor mij genoeg.

Kun je nog iets zeggen over de waarneming van autisten? Het schijnt een tegenstrijdigheid te zijn, iemand die angst voor contact heeft zulke intieme ontmoetingen aan te bieden....

Bij autisten is het zo dat teveel prikkels tegelijkertijd het bewustzijn overspoelen omdat ze door een hersenfunctiestoring niet in staat zijn te filteren en te differentieren.

Ze maken dan een teruggetrokken indruk en zijn liever bezig met dingen dan met mensen. Niet omdat ze het contact niet willen maar omdat een mens niet calculeerbaar is. Het is onze opdracht het lichaamscontact zo vorm te geven dat het calculeerbaar is.

Het vertrouwen dat de aanraking niet bedreigend is kan dan langzaam groeien. Autisten hebben ook lichaamscontact nodig maar ze weten niet hoe ze daaraan een vorm kunnen geven. Dat is onze job.

Kontakt und Info:

Nina H. de Vries

Sexualassistenz & Fortbildung

www.ninadevries.com

00 - 49 - 179 - 42 40 379

Email: nina_devries@web.de